Biografia

Schaeffer ukazuje mechanizm muzyki współczesnej, jej „system”, będąc kimś między Johnem Cage’em, Karlheinzem Stockhausenem, Mauricio Kagelem, Krzysztofem Pendereckim i… samym Schaefferem. Bogusławem Schaefferem.

Bogusław Schaeffer (ur. 6 VI 1929 we Lwowie, zm. 1 VII 2019 w Salzburgu) — kompozytor, muzykolog, dramaturg, grafik, filozof, pedagog. Studiował kompozycję u Artura Malawskiego w Państwowej Wyższej Szkole Muzycznej w Krakowie, a pod kierunkiem Zdzisława Jachimeckiego — muzykologię na Uniwersytecie Jagiellońskim. W 1959 uzupełniał formalną edukację muzyczną u Luigiego Nona. Sam wykładał kompozycję w Akademii Muzycznej w Krakowie i w Hochschule für Musik und Darstellende Kunst „Mozarteum” w Salzburgu.
Oprócz muzyki — pisał także dramaty. Osobiście wyreżyserował kilka spośród około czterdziestu, wielokrotnie wystawianych w Polsce i za granicą, tłumaczonych na kilkanaście języków. Jego grafiki, w różnym stopniu związane z muzyką (w stopniu niewielkim z dramaturgią), wystawiane były w galeriach w Europie i Stanach Zjednoczonych. Człowiek renesansu, klasyk i szafarz awangardy. Genialny „hochsztapler”. Profesor-outsider. Kompozytor otoczony kultem — i kompozytor wyklęty. Wspominał: „[…] mnie, żonę i roczne dziecko odwiedzili panowie Kazimierz Serocki i Jan Krenz w wynajętym z trudem małym pokoiku. Byli rozentuzjazmowani, że Schäffer [sic!], który pisze o nowej muzyce, umie komponować”. Chciałoby się dodać: i odwrotnie. Jego interdyscyplinarne opus to repozytorium wątków sztuki nowoczesnej pojmowanej jako wiecznie stwarzająca się tradycja.
Melomani, kompozytorzy i muzycy mogliby ogłosić: „Schaeffer to my!”.

Spring Music na altówkę (D. Stanisławska) i fortepian (A. Manijak)

O Schaefferze

Bolesław Błaszczyk,
wiolonczelista Grupy MoCarta

„Gdyby Schaeffer nie istniał, należałoby go powołać do życia, jest on bowiem ikoną twórczego eksperymentu, otwierającego przed muzyką nowe tereny”.

Monika Pasiecznik,
krytyczka, kuratorka

„[…] dzieje zachodniej muzyki to nic innego, jak następstwo lub równoległy bieg coraz to nowych porządków: dodekafonia, serializm, aleatoryzm, muzyka elektroniczna, spektralizm, mikrotonowość… Wiele z tych rozwiązań Bogusław Schaeffer współtworzył, w wielu partycypował, jeszcze inne przeszczepiał na polski grunt. […] Jak słusznie przed laty zauważył Stefan Kisielewski, Bogusław Schaeffer to ojciec nowej muzyki w Polsce. I — jak dziś chciałoby się dodać — w świecie muzyki zdradzonej przez nihilistyczny postmodernizm jej jedyny prawdziwy obrońca. Ostatni w swoim pokoleniu kompozytor tak szczerze i do końca oddany idei nowej muzyki”.

Marek Frąckowiak,
założyciel Fundacji Przyjaciół Sztuk AUREA PORTA

„Dramaty i kompozycje muzyczne Schaeffera charakteryzują się tym, że jest tam ogromny margines na improwizację. Ale w którąkolwiek stronę poszliby artyści, to i tak znajdą się tam, gdzie Schaeffer przewidział. To jest genialne, że jego twórcze zamierzenia się nie rozpadają. W efekcie są bardzo precyzyjne”. „Oddajemy w ręce artystów i naukowców dorobek artystyczny Bogusława Schaeffera, zgadzając się na jego twórczą reinterpretację i włączenie w nowy kontekst. Wierzymy, że tylko tak traktowana sztuka zachowa swój żywy charakter i stanie się dynamiczną przestrzenią akcji i reakcji społeczno-kulturowej. Tak również sztukę rozumie i traktuje Bogusław Schaeffer, który niejednokrotnie był przecież inicjatorem artystycznych eksperymentów i spotkań, na nowo definiujących muzykę, teatr czy taniec”.

Patryk Zakrocki,
muzyk

„Odczytanie klasycznych graficznych partytur z dziećmi — to by było fajne! Graficzne partytury Schaeffera są do tego świetne! Jego rysuneczki są tak sugestywne, że można je jednocześnie zagrać i zatańczyć!”.

Nagrody i odznaczenia

1959, 1964 - nagrody na Konkursie im. Grzegorza Fitelberga; odpowiednio za Monosonatę na sześć kwartetów smyczkowych (1959) i Quattro movimenti na fortepian i orkiestrę (1957) oraz Małą symfonię: Sculturę na orkiestrę (1960) i Collage and Form dla 8 jazzmanów i orkiestry (1963).

1962 - nagroda na Konkursie im. Artura Malawskiego; za Musica ipsa na orkiestrę niskich instrumentów (1962) i Cztery utwory na trio smyczkowe (1962).

1971, 1972, 1980, 2001 - Nagroda Ministra Kultury i Sztuki.

1977 - Nagroda Związku Kompozytorów Polskich, Nagroda Miasta Krakowa.

1987 - nagroda na Festiwalu Polskich Sztuk Współczesnych we Wrocławiu; za twórczość dramaturgiczną.

1998 - Nagroda Fundacji Alfreda Jurzykowskiego.

1972 - Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski.

2013 - wyróżnienie Zasłużony dla Warszawy

2019 - Krzyż Wielki Orderu Odrodzenia Polski; za wybitne osiągnięcia w dziedzinie kultury (pośmiertnie).

Schaeffer Non Stop

Schaeffer Non Stop to jedyna w swoim rodzaju aplikacja mobilna oparta na jednej z najsłynniejszych partytur graficznych Bogusława Schaeffera.

Zapoznaj się z aplikacją Schaeffer Non Stop
Bogusław Schaeffer: zdjęcie

Z miejsca, gdzie mieszkam, do centrum Krakowa jest trzynaście przystanków. Trzynaście przystanków – trzynaście pomysłów. W tramwaju siedzę więc z notesem i komponuję podczas jazdy.

Aurea Porta - Fundacja Przyjaciół Sztuk

Fundacja Przyjaciół Sztuk AUREA PORTA powstała w roku 2001. Założycielem był Marek Frąckowiak, aktor schaefferowski. Krystyna Gierłowska, dyrektor kreatywna, i Ewa Złotowska, prezes, z niewielką pomocą przyjaciół Przyjaciół Sztuk, kontynuują zapoczątkowane przez niego dzieło, między innymi sprawując opiekę nad spuścizną (archiwum) Bogusława Schaeffera. Kochanych interesariuszy podejmują w MDM-owskim lokalu z tarasem ze sgraffito.

ZAiKS - Partner

Instytut Teatralny